Jak system kaucyjny i ROP zmienią branżę spożywczą? Nowe obowiązki, konieczne koszty i realne wyzwania [wywiad]

ROP i system kaucyjny – mówimy o nich w Polsce od lat, a na przepisy wciąż czekamy. Gdy Ministerstwo Klimatu i Środowiska przedstawiło projekt ustaw, spotykał się on z falą krytyki w zasadzie z każdej ze stron (producenci i wprowadzający, branża gospodarki odpadami, samorządy). Dlaczego to tak trudny tematy, skoro wiele krajów UE ma już te systemy wdrożone od lat?

Proponowane przez Ministerstwo rozwiązania dotyczące ROP są krytykowane, ponieważ nie gwarantują żadnej poprawy systemu. Bazujące na poborze daniny publicznej mechanizmy, czyli – mówiąc wprost nowe podatki nie poprawią efektywności i nie sprawią, że nagle będziemy lepiej zbierać i więcej poddawać recyklingowi odpadów opakowaniowych. Dyrektywa w sprawie odpadów wskazuje bardzo konkretnie, jakie obowiązki powinny spoczywać na wprowadzających, a dyrektywa „opakowaniowa”, jakie cele recyklingu mają osiągnąć. Projekt przedstawiony do konsultacji publicznych te wszystkie mechanizmu ignoruje, podobnie jak dobre praktyki z krajów, w których ROP działa bardzo dobrze.

POLAGRA skupia przede wszystkim przedstawicieli branży spożywczej i sektora HoReCa. Co będzie oznaczało dla nich wprowadzenie mechanizmu ROP i systemu kaucyjnego? Na jakie zmiany muszą być gotowi?

To, z jakimi obowiązkami będą się musieli mierzyć przedsiębiorcy w dużej mierze zależy od kształtu polskiej legislacji. Na pewno będą to trzy kluczowe aspekty: wszystkich obowiązuje odpowiedzialność za wprowadzone na rynek opakowania – już dziś przedsiębiorcy muszą się sprawozdawać i osiągać określone poziomy. W przyszłości system ten powinien być dostosowany do unijnych przepisów, więc poziom zobowiązań wzrośnie.

Bardzo szczególną grupą są produkty przeznaczone do bezpośredniego spożycia i opakowania na napoje – tu są dodatkowe zobowiązania, związane z ponoszeniem kosztów sprzątania terenów publicznych czy stałego przytwierdzania nakrętek do tych pojemników.

Restauratorzy będą także musieli się zmierzyć z zakazami wprowadzania niektórych produktów z tworzyw sztucznych, oferowania zamienników i pobierania opłaty za kubki jednorazowe m.in. na kawę.

Do tego należy dołożyć system kaucyjny, który spowoduje, że producenci wód, napojów (w tym mleka), soków czy alkoholu będą swoje obowiązki realizować inaczej, za pośrednictwem operatora systemu kaucyjnego. I nie można zapomnieć o obowiązku zawracania surowców wtórnych do nowych butelek do napojów. Nowych zobowiązań jest na prawdę sporo.

Wdrożenie ROP i systemu kaucyjnego – mechanizmów słusznych choćby dla ochrony środowiska – oznacza dodatkowe koszty, które mogą znaleźć odzwierciedlenie w cenach produktów na półkach. W czasach rosnących kosztów życia, wprowadzający produkty w opakowaniach na rynek są więc w niekomfortowej sytuacji względem konsumentów. Czy mają szansę przygotować się do ROP tak, żeby jak najmniej odczuć wprowadzone zmiany?

Obecna sytuacja gospodarcza nie skłania do optymizmu, a kolejne potencjalne obciążenia budzą ogromne obawy wśród przedsiębiorców. Na ROP i system kaucyjny należy spojrzeć jednak przez pryzmat inwestycji: jeśli mechanizmy te zostaną dobrze zaprojektowane (czyli nie staną się tylko pretekstem do pobrania nowej daniny) pomogą przedsiębiorcom pozyskiwać surowce wtórne i zawracać je do opakowań. Już dziś wiele firm podejmuje ogromne wysiłki projektowe, których celem jest dostosowanie opakowań do potrzeb rynku recyklingu. Musimy pamiętać, jaki jest cel transformacji w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym: oszczędzanie surowców i ochrona klimatu. To wspólny interes.

Temat ROP i systemu kaucyjnego skupia wiele branż, od spożywczej i opakowaniowej, poprzez sieci handlowe, kończąc na branży gospodarki odpadami, recyklerach i samorządach. Na jakie zagadnienia mogą liczyć uczestnicy wrześniowych prelekcji i debaty podczas POLAGRY? Kogo chcą państwo zaprosić do dyskusji?

Temat gospodarki odpadami opakowaniowymi dotyczy całego łańcucha wartości, z którym od wielu lat współpracujemy i który nieustająco analizujemy, by znaleźć najlepsze i najbardziej efektywne rozwiązania. Podczas wydarzenia chcemy przybliżyć uczestnikom zakres zmian, jakie przed nami, propozycje Ministerstwa Klimatu i Środowiska wraz z omówieniem ich konsekwencji oraz propozycje wypracowane przez wprowadzających na rynek produkty w opakowaniach we współpracy ze wszystkimi ogniwami łańcucha wartości.

rozmawiał Szymon Pewiński

Wystawcy i zwiedzający targów POLAGRA będą mogli wziąć udział w szkoleniu i debacie, które poprowadzą przedstawiciele Związku Pracodawców Przemysłu Opakowań i Produktów w Opakowaniach EKO-PAK.